Άγιοι Ασώματοι Θησείου

ΑΓΙΟΙ ΑΣΩΜΑΤΟΙ ΘΗΣΕΙΟΥ

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Οι Άγιοι Ασώματοι βρίσκονται στη συμβολή των οδών Ερμού και Θερμοπυλών στην Αθήνα κοντά στο Θησείο. Η εκκλησία σήμερα, λόγω της νεότερης διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου, βρίσκεται γύρω στα 2 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της ομώνυμης πλατείας.

Για να δείτε το ναό μέσω Google Street View πατήστε εδώ.

   ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ανήκει στον τύπο του απλού σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, με νάρθηκα, και χρονικά τοποθετείται στο δεύτερο τέταρτο του 11ου αιώνος μ.Χ.

Ο ναός εορτάζει την ημέρα της Συνάξεως των Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ στις 8 Νοεμβρίου κάθε έτους.
Είναι ενοριακός ναός και διακονείται από τον πατέρα Ιερώνυμο Μαγιλιάν.
Διεύθυνση:      Ερμού και Θερμοπυλών 5, Αθήνα
Τηλέφωνο:       210- 5240675 και 210-3250140

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο μικρός ναός των Αγίων Ασωμάτων χρονολογείται από τους ειδικούς στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνος μ.Χ., Η παντελής έλλειψη γραπτών πηγών κρατούν την ιστορία του ναού στο σκοτάδι.

Προς το τέλος πάντως του 19ου αιώνος μ.Χ., η μανία των Αθηναίων να επεκτείνουν το ναό για να καλύψουν τις λειτουργικές ενοριακές τους ανάγκες, κατέληξε σε ατυχείς αισθητικές παρεμβάσεις, σε τέτοιο βαθμό που μόνο ο τρούλλος να θύμιζε την αρχική ομορφιά του βυζαντινού μνημείου. Συγκεκριμένα, προστέθηκαν δύο εντελώς ακαλαίσθητες πτέρυγες στην βόρεια και ανατολική πλευρά μετά κωδωνοστασίου, ενώ ταυτόχρονα επεκτάθηκαν σημαντικά το ιερό βήμα και ο πρόναος του ναού.

Η σημαντική ανύψωση του πέριξ εδάφους κατά τη ροή των αιώνων συνετέλεσε στο να ανυψωθεί αντίστοιχα και ο νεώτερος ναός. Ως εκ τούτου, παρέμειναν ανέπαφα τα θεμέλια του βυζαντινού ναού όπως και τα κατώτερα μέρη των τοιχών του. Βασιζόμενη σε αυτά τα ανασκαφικά ευρήματα η Διεύθυνση Αναστηλώσεων του Υπουργείου Παιδείας ανέλαβε κατά τα έτη 1959-1960 μ.Χ. την αποκατάσταση του ναού και την επαναφορά του στην αρχική του μορφή. Σημειωτέτον, ότι αρκετοί ειδικοί με προεξάρχοντα τον αρχιτέκτονα Κ. Μπίρη διατύπωσαν τις επιφυλάξεις τους για το αποτέλεσμα, εστιάζοντας στο γεγονός ότι ο νάρθηκας του αρχικού ναού πιθανόν να ήταν λίγο μεγαλύτερος σε μήκος και χαμηλότερος σε ύψος.

Ανατολική πλευρά ναού Αγίων Ασωμάτων Θησείου πριν και μετά τις εργασίες αποκαταστάσεώς.

Ναό Αγίων Ασωμάτων Θησείου πριν τις εργασίες απόκαταστάσεώς του.

O τρουλλος των Αγ. Ασωμάτων Θησείου πριν και μετά τις εργασίες αποκαταστάσεώς.

Ο ναός των Αγίων Ασωμάτων Θησείου πριν και μετά τις εργασίες αποκαταστάσεώς του.

Οι παραπάνω ιστορικές φωτογραφίες προέρχονται από το Δελτίο Αρχαιολογίας.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Ο ναός των Αγίων Ασωμάτων, ρυθμού απλού τετρακίονος σταυροειδούς εγγεγραμμένου με νάρθηκα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα Αθηναϊκού Βυζαντινού ναού της περιόδου αυτής. Βασικό χαρακτηριστικό του αποτελεί ο τυπικά «Αθηναϊκός» τρούλος, με μαρμάρινα τόξα και κιονίσκους στις γωνίες.

Εξωτερικά απαντούμε τη συνηθισμένη βυζαντινή τοιχοποιία. Είναι κατασκευασμένος από λαξευμένη πέτρα περιτοιχισμένη από οπτόπλινθους, ενώ στη βάση των τοίχων υπάρχουν μεγάλοι λίθοι σταυροειδώς τοποθετημένοι.

Η ανατολική πλευρά του ναού καταλήγει εξωτερικά στο γνωστό τρίκογχο τύπο. Η μεγαλύτερη κόγχη έχει ένα δίλοβο παράθυρο, ενώ οι άλλες δύο από ένα μονόλοβο.

Η κυρία θύρα του ναού (στην δυτική πλευρά) είναι διακοσμημένη με μαρμάρινες παραστάδες και ένα επιστύλιο, ενώ πιο ψηλά καλύπτεται από κομψό τυφλό τόξο. Στην ίδια πλευρά την προσοχή του επισκέπτη προκαλούν τα δύο κεραμικά οριζόντια διακοσμημένα δοκάρια με κουφικά σύμβολα. Ενδεχομένως να αποτελούσαν τμήμα μεγαλύτερου διαζώματος, παρομοίου με αυτό στο ναό των Αγίων Θεοδώρων στην Πλατεία Κλαυθμώνος.

Η μικρότερη θύρα του ναού (στη βόρεια πλευρά) διακοσμείται από μια πεταλοειδή αψίδα, εμπνευσμένη από την ισλαμική αρχιτεκτονική. Τα στοιχεία αυτά απορρέουν από την τότε τάση μίμησης ανατολικών διακοσμητικών στοιχείων και συνδέονται με την παρουσία μικρής αραβικής κοινότητας στην πόλη, αποτελούμενης κυρίως από εμπόρους και βιοτέχνες προς τα τέλη του 10 αιώνος.

Σε κάθε μία από τις πλάγιες πλευρές του ναού (βόρεια και νότια) κυριαρχεί η ύπαρξη ενός μονόλοβου παραθύρου, χωρίς περιβάλλον τόξο και σε ψηλότερο σημείο στο κέντρο του ναού ενός δίλοβου.

Εσωτερικά οι τέσσερις κίονες του ναού είναι μονολιθικοί, χωρίς βάσεις, spolia από αρχαία μνημεία, με ιωνικές βάσεις στην θέση των κιονόκρανων.

Στις γενόμενες εργασίες αποκατάστασης του ναού, απεκαλύφθησαν ιδιαίτερα φθαρμένες τοιχογραφίες, οι οποίες όμως είναι σαφώς μεταγενέστερες της ανεγέρσεως του ναού.