​ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΕΑ

​

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου, έχει αναγερθεί σε μια πετρώδη ρεματιά της δυτικής πλαγιάς του Υμηττού κοντά στα αρχαία λατομεία του Καρά, πάνω από το σημερινό προάστιο Καρέας.

Για να δείτε το ναό μέσω Google Street View πατήστε εδώ.

​

​

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
​

​Χρονολογία ανεγέρσεως της Ιεράς Μονής : 11ος-12ος αιώνας μ.Χ.
Τύπος Ναού Καθολικού: Σταυροειδής εγγεγραμμένος.

Η Μονή είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Πρόδρομο και εορτάζει την 29 Αυγούστου κατά την εορτή της αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου.

Από το 1971 μ.Χ. λειτουργείται ως γυναικεία κοινοβιακή Μονή έχουσα με 35 μοναχές και πολυποίκιλο πνευματικό έργο.

Ώρες επισκέψεως : . 9.00 π.μ. – 12.00 μ.μ. (πρωινές ώρες)
4.00 μ.μ. – 7.30 μ.μ. (κατά τη θερινή περίοδο) ​
3.30 μ.μ. – έως τη δύση του ηλίου (κατά τη χειμερινή περίοδο)

Τηλ. Επικοινωνίας 210-7652746
​
Στην Ιερά Μονή τελούνται καθημερινά οι κάτωθι ακολουθίες:
​
Όρθρος: 5:00΄ π.μ. Η πύλη της Μονής όμως, ανοίγει στις 6:00 π.μ. για τους προσκυνητές.

Υδατογραφία αγνώστου του 1836 μ.Χ. (φωτ. συλλογή Ευταξίας Βούρου)

Θεία Λειτουργία: 7:00΄ π.μ. και 7.30΄ π. μ. Το Σαββατοκύριακο.
Εσπερινός: 4: 00΄ μ. μ. και 5.00΄ μ. μ. το Σαββατοκύριακο.
​

​

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Για την ονοματοδοσία της Ιεράς Μονής, έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες με πιο πιθανή εκδοχή αυτή, που υποστηρίζει ότι Καρέας ήταν το επώνυμο του αρχικού κτήτορα του μοναστηριού.
Έχει υποστηριχθεί, επίσης, ότι η επωνυμία “Καρέα” προέρχεται:

• από το όνομα ένός Τούρκου τσιφλικά ονόματι Καρά,
• από την τιμίαν κάρα ενός οσίου ασκητού, που φυλάσσετο στο μοναστήρι,
• από την τιμία κάρα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου,
• από μια πελώρια καρυδιά (καρύα), που δέσποζε στην είσοδό της Μονής.

​
​

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ιερά Μονή Αγίου Ιώαννου Καρέα το 1967 μ.Χ.

Οι συνθήκες και η χρονολογία ιδρύσεως της Μονής, η οποία είναι ασφαλώς γέννημα της Εκκλησίας των Αθηνών, δυστυχώς παραμένουν άγνωστες έως τη σήμερον, ελλείψη γραπτών πηγών. Η ίδρυσή της ανάγεται πάντως στα βυζαντινά χρόνια, ενώ ταυτόχρονα εικάζεται βάσιμα ότι στο χώρο του Καθολικού, προϋπήρξε ειδωλολατρικό ιερό του θεού Απόλλωνα. Αργότερα -ίσως από τον Δ΄ αιώνα μ.Χ.- το ιερό μετετράπη σε παλαιοχριστιανικό ευκτήριο οίκο, ο οποίος αρκετά μεταγενέστερα εξελίχθηκε οικοδομικά σε Ναό, για να καλύψει της λατρευτικές ανάγκες της υπό σύσταση ανδρώας μοναστικής αδελφότητας.

Παλιά φωτογραφία Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου Καρέα.

Οι ειδικοί τοποθετούν την ανέγερση της Ιεράς Μονής στον 11-12ο αιώνα μ.Χ βάσει:

• της τυπολογίας του Καθολικού,
• ενός χάλκινου νομίσματος της εποχής του αυτοκράτορος Αλεξίου Α΄ του Κομνηνού (1081 – 1118 μ.Χ.), που περισυλλέχθηκε κατά την διάρκεια ανασκαφών του 1968 μ.Χ.,
• μιας γραπτής αναφοράς που έχει βρεθεί στα Πρακτικά (εποχής 11-12 αιώνος μ.Χ.), μιας άγνωστης για εμάς σήμερα μονής της Αττικής.

Η επόμενη διασωθείσα σχετική με την Ιερά Μονή γραπτή αναφορά, είναι μια χρονολογία χαραγμένη σε τεμάχιο μαρμάρου εντοιχισμένου στην είσοδο του Καθολικού. Η χρονολογία αυτή, 1575 μ.Χ., αναφέρεται πιθανότατα στο έτος ανακαινίσεως της Ιεράς Μονής.
​
Το 1644 μ.Χ. αναφέρεται σε έγγραφο που εκδόθηκε από τον μητροπολίτη Αθηνών: «καθηγούμενος Καρέως Παρθένιος.»

Εντοιχισμένη πλάκα εισόδου Αγίου Ιωάννου Καρέα

Το 1676 μ.Χ., την αναφέρουν οι περιηγητές. Κατόπιν, η Μονή περιέπεσε σε μαρασμό, και ήδη στις αρχές του 19ου αιώνα μ.Χ. ήταν εγκαταλειμμένη.

Επανιδρύθηκε το 1971 μ.Χ. από γυναικεία ιεραποστολική αδελφότητα.

Ο γνωστός μοναχός Παρθένιος Πετράκης, που ανακαίνισε εκ βάθρων την Ιερά Μονή Ταξιαρχών στην Αθήνα το 1673 μ.Χ. (δείτε σχετική ενότητα εδώ), εγκαταβιούσε αρχικά στην Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου. Την εποχή εκείνη άλλωστε, η Ιερά Μονή Πετράκη αποτελούσε μετόχι της Ιεράς Μονής Καρέα. Τότε ήταν που την επισκέφτηκα και οι γνωστοί δυτικοί περιηγητές Spon και G. Wheeler, αναφέροντάς την στα απομνημονεύματά τους.​

Στα τέλη του 18 αιώνος μ.Χ., η Ιερά Μονή Καρέα είχε παρηκμάσει σε βαθμό ερημώσεως. Σύσσωμη η μοναστική κοινότητα μετακινήθηκε δια λόγους ασφαλείας και επιβιώσεως -όπως μας πληροφορεί ένα Πατριαρχικό σιγίλλιο τού 1796 μ.Χ. στην Ιερά Μονή Πετράκη. Συγκεκριμένα, στο Σιγγίλιο αυτό αναφέρεται - «διὰ τό αὐχμῶδες καὶ δύσβατον καὶ στενωπὸν τοῦ τόπου καὶ ἄλλας ἐπισυμβάσας περιπετείας καὶ κινδύνους... κατιδόντες τὴν ἐπικειμένην αὐτοῖς ὀδύνην καὶ δυσχέρειαν τῆς ἀποκομίσεως ἐκεῖ τῶν πρὸς τὸ ζῆν ἀναγκαίων καὶ ὅτι δεινῶς ἔχουσιν κατοικεῖν ἐκεῖ, ἀπεφάσισαν, μετὰ τοῦ διαπιστεύοντος αὐτῶν ἡγουμένου ᾿Ανθίμου, φροντίσαι τῆς διασώσεως αὐτῶν, ὅστις κατανοήσας τὸν ἐπαπειλούμενον κίνδυνον... τούς μοναχοὺς σπεύδοντας διασπαρῆναι, συνήγαγεν καὶ παραλαβὼν κατῆλθεν εἰς τὸ τότε μετόχιον τῶν ᾿Ασωμάτων...μονάσαντες ἐκεῖ τοῦ λοιποῦ, ὡς μὴ δυνάμενοι ὑπομεῖναι τὰς ἐκεῖ δυσχερείας καὶ ἐπηρείας».

Έτσι, αντιστράφηκαν οι όροι και η Μονή Καρέα, υποβαθμίστηκε σε μετόχι τῆς Πετράκη. Έκτοτε ολοένα και περισσότερο, η πρώτη παρήκμαζε, αποτελώντας απλά μια σημαντική προσοδοφόρα οικονομική πηγή για την δεύτερη, από την ενοικίαση των λατομείων και των αγροτικών – λειβαδικών εκτάσεών της. Η Μονή Καρέα μετετράπη ουσιαστικά σε «βακούφι» της κυριάρχης Μονής, το οποίο παρεχωρήθη τελικά στην Σουλτάνα Μιχρισάχ, μητέρα τοῦ Σουλτάνου Σελήμ Γ´ (1770-1807 μ.Χ.), για την αποπληρωμή της βαρύτητατης φορολογίας της κύριας Μονής Πετράκη. 

​Κατά τις απαρχές του 20ου αιώνα μ.Χ. το άλλοτε περίλαμπρο βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου είχε μετατραπεί σε ένα μικρό, φτωχό και παραμελημένο ξωκκλήσι, με «θλιβερὰν ὄψιν, ἰδίᾳ μετὰ τινας ἀντιαισθητικὰς κατασκευὰς καί προσθήκας, γενομένας ὑπὸ ἀναρμοδίων προσώπων», το οποίο όμως εξακολουθούσε να συγκεντρώνει και να εμπνέει πλήθος πιστών προσκυνητών. Από κτιριακής απόψεως, είχαν διατηρηθεί μονάχα το Καθολικό με κάποια μισοερειπωμένα κελιά καλυμμένα όμως από κατάλοιπα των λατομείων μαρμάρου και αμιάντου της περιοχής.
​

Φωτογραφία Ιεράς Μονής από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Γράφει σχετικά, και πάλι ο Καμπούρογλου, με το γλωσσικόν ύφος της εποχής : « Το ιερόν τούτο μνημείον της μετά Χριστόν αρχαιότητος οσημέραι καταστρέφεται.Εκ των πέριξ βράχων, κατά τους χρόνους ημών λατομουμένων, σφενδονισθέντες λίθοι διέτρησαν την περικαλλή θόλον κλπ. κλπ.»  

Ευτυχώς η Αρχαιολογική Υπηρεσία πέτυχε την διακοπή της λειτουργίας των λατομείων του Καρέα πρό της ενάρξεως Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ το έτος 1963 μ.Χ. η ᾿Εφορεία Βυζαντινών ᾿Αρχαιοτήτων ξεκίνησε έργα αποκαταστάσεως της Ιεράς Μονής, που διήρκησαν μέχρι το 1971 μ.Χ.. ᾿Κατά την διάρκεια των ανασκαφών αυτών και συγκεκριμένα το 1968 μ.Χ., περισυλλέχθηκε ένα σημαντικό εύρημα για την χρονολόγηση του μνημείου, ένα χάλκινο νόμισμα δηλαδή, της εποχής του αυτοκράτορος Αλεξίου Α΄ του Κομνηνού (1081 – 1118 μ.Χ.).


Το 1971 μ.Χ., εγκαταστάθηκε στο μοναστήρι μια νεοσύστατη γυναικεία αδελφότητα, μετατρεπόμενο από Μετόχι «εἰς κυρίαρχον καὶ ἀνεξάρτητον Γυναικείαν Κοινοβιακὴν Μονὴν». ῾Η νέα αδελφότητα, με την συνεργασία τής αρμόδιας ᾿Αρχαιολογικής ῾Υπηρεσίας, συνέχισε και επεξέτεινε, με δική της πλέον μέριμνα, το πρόγραμμα αποκατάστασης, ανακαίνισης και επέκτασης της ερειπωμένης Μονής.
῎Έτσι από τό 1971 μ.Χ. μέχρι σήμερα, συντηρήθηκαν όλα τα υπόλοιπα υπάρχοντα παλαιά κτίσματα., ενώ το 1986 μ.Χ. ανοικοδομήθηκε νέα διώροφη πτέρυγα, γύρω από τον χώρο τής αυλής τής Μονής.


Κύρια πηγή της ιστορικής ενότητας αποτελεί η ιστοσελίδα της Ιεράς Μονής http://www.imaik.gr/ 

​

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το καθολικό του μοναστηριού ακολουθεί τον τύπο του απλού τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου μετά τρούλου ναού. Οι τρεις κίονες τού είναι μαρμάρινοι φέροντες αρχαία κιονόκρανα με επιθήματα, ενώ ο τέταρτος έχει αντικατασταθεί μεταγενεστέρως από κτιστό πεσσό.

Ο αρχικός ναός είχε περισσότερα ανοίγματα από τον σημερινό, καθότι οι δύο πλάγιες θύρες έχουν πλέον εντοιχιστεί όπως και οι δύο μικρότερες θύρες εκατέρωθεν της κεντρικής εισόδου στην δυτική πλευρά του Καθολικού.

Τομή κατά μήκος Καθολικού Αγίου Ιωάννου Καρέα (σχεδ. Ορλάνδος).

Κάτοψη Καθολικού Αγίου Ιωάννου Καρέα (σχεδ. Ορλάνδος).

Δυτική άποψη Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννου Καρέα.

Αν και η τοιχοποιία του Ναού είναι από απλή αργολιθοδομή, εν τούτοις παρουσιάζει κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως είναι η χρήση παλαιοτέρων μελών (spolia).

Στην δυτική πλευρά το βλέμμα του προσκυνητή, αποσπά αρχικά ένα εντοιχισμένο θωράκιο του 10-11ου αιώνος μ.Χ., το οποίο φέρει παράσταση σταυρού με ρόδακες στα διάκενα, καθώς και ο εντοιχισμένος αναθηματικός Σταυρός της θύρας, ο οποίος χρονολογείται από το έτος 1769 μ.Χ., φέρων την επιγραφή : “Ο μεν θείος ούτος σταυρός εις τον τεκέ προ καιρού ευρισκόμενος, ο διά χάριτος ιατρός από τους Σεχάδες αγοράσας τούτον, ανέθηκε τη Μονή ταύτη 1769». Επιπλέον, στην ίδια πλευρά του Ναού βρίσκεται εντοιχισμένο ένα μικρό τμήμα θωρακίου, πάνω στο οποίο υπάρχει ανάγλυφη παράσταση του Σταυρού και ενός εν κινήσει ζώου.

Στο δάπεδο του Καθολικού βρέθηκε εντοιχισμένο τμήμα επιτύμβιας πλάκας, παλαιοχριστιανικής εποχής, με επιγραφή: Νικαγόρας διακονίσσης.
Το γλυπτό μαρμάρινο τέμπλο του ναού αν και καινούριο είναι βασισμένο σε αρχαίο πρότυπο. ​

Από τις τοιχογραφίες του Ναού δεν διατηρείται τίποτε άλλο παρά μόνο ένα μικρό υπόλειμμα στην ιερή Πρόθεση, το οποίο βεβαιώνει μεν την ύπαρξη παλαιάς αγιογραφήσεως του Ναού, αλλά δεν είναι ικανό να δώσει μια πιο συγκεκριμένη εικόνα.

​Όσον αφορά το σύνολο του μοναστηριακού συγκροτήματος, πρέπει να αναφερθεί ότι πλέον του Καθολικού διατηρούνται ανακαινισμένα, το μεγαλύτερο τμήμα της διώροφης νοτιοανατολικής πτέρυγας των κελιών και ένα μικρό ισόγειο κτίσμα της βορειοδυτικής πλευράς. 

Φωτογραφίες εσωτερικού Καθολικού.

Λοιπές φωτογραφίες Ιεράς Μονής Καρέα

​Byzantine Athens