ΓΟΡΓΟΕΠΗΚΟΟΣ - ΑΓΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ
O ναός του Αγίου Ελευθερίου βρίσκεται στη πλατεία Μητροπόλεως, στη νότια πλευρά του Καθεδρικού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Είναι ένα κομψό κτίσμα, που σώζεται στην αρχική του μορφή και η ακριβής του χρονολόγηση είναι δύσκολη, καθότι δεν είναι οικοδομημένο με την τυπική για την εποχή πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία. Υπάρχουν πολλές θεωρίες χρονολόγηση με πιο πιθανή αυτή της ανεγέρσεως στο δεύτερο μισό του 12ο αιώνα μ.Χ.. Είναι ημισύνθετος τετρακίονος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο αθηναϊκού τύπου ναός, ο οποίος στις εξωτερικές του μαρμάρινες επιφάνειες φέρει εντοιχισμένες ανάγλυφες πλάκες διαφορετικών εποχών (Αρχαϊκών, Ρωμαϊκών, πρωτοχριστιανικών χρόνων). Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το εκκλησάκι αυτό υπαίθριο μουσείο τέχνης της αρχαιότητας στο κέντρο της πολύβοης Αθήνας. Φανερώνει την συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού, αφού στον ίδιο χώρο ενσωματώνονται τόσο αρμονικά το αρχαίο ελληνικό με το χριστιανικό στοιχείο. Σήμερα αποτελεί παρεκκλήσι της Μητροπόλεως Αθηνών και χρησιμοποιείται για τέλεση μυστηρίων και προσκύνηση σορών επισήμων προς πάνδημο ασπασμό. Ο ναός πανηγυρίζει στις 15 Δεκεμβρίου (εορτή του Αγίου Ελευθερίου και της μητέρας του Ανθίας), ενώ παλαιότερα εόρταζε στις 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου).
Είναι ένα κομψό κτίσμα, που σώζεται στην αρχική του μορφή και η ακριβής του χρονολόγηση είναι δύσκολη, καθότι δεν είναι οικοδομημένο με την τυπική για την εποχή πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία. Υπάρχουν πολλές θεωρίες χρονολόγηση με πιο πιθανή αυτή της ανεγέρσεως στο δεύτερο μισό του 12ο αιώνα μ.Χ.. Είναι ημισύνθετος τετρακίονος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο αθηναϊκού τύπου ναός, ο οποίος στις εξωτερικές του μαρμάρινες επιφάνειες φέρει εντοιχισμένες ανάγλυφες πλάκες διαφορετικών εποχών (Αρχαϊκών, Ρωμαϊκών, πρωτοχριστιανικών χρόνων). Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το εκκλησάκι αυτό υπαίθριο μουσείο τέχνης της αρχαιότητας στο κέντρο της πολύβοης Αθήνας. Φανερώνει την συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού, αφού στον ίδιο χώρο ενσωματώνονται τόσο αρμονικά το αρχαίο ελληνικό με το χριστιανικό στοιχείο. Σήμερα αποτελεί παρεκκλήσι της Μητροπόλεως Αθηνών και χρησιμοποιείται για τέλεση μυστηρίων και προσκύνηση σορών επισήμων προς πάνδημο ασπασμό. Ο ναός πανηγυρίζει στις 15 Δεκεμβρίου (εορτή του Αγίου Ελευθερίου και της μητέρας του Ανθίας), ενώ παλαιότερα εόρταζε στις 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου).
|
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο ναός πιθανολογείται ότι έχει κτισθεί πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού, που ήταν αφιερωμένος στη Θεά του τοκετού Ειλειθυία. Η έλλειψη γραπτών πηγών και η απουσία πλινθοπερίκλειστου τρόπου δομήσεως έχουν δημιουργήσει έριδες μεταξύ των ειδικών για την ακριβή χρονολόγησή του. Πιο πιθανή πάντως θεωρείται η ανέγερσή του στα τέλη του 12ο αιώνα μ.Χ., ενώ θεωρίες περί οικοδομήσεώς του τον 6, 7, 9, 10 αιώνα ή ακόμα 13 αιώνα μ.Χ. τείνουν να αποκλειστούν. Κατά μια μερίδα ιστορικών η κατασκευή του σχετίζεται με τον μητροπολίτη Αθηνών (1182-1204 μ.Χ.) Μιχαήλ Χωνιάτη, που ως φορέας της κλασσικής παιδείας αγαπούσε ιδιαίτερα το αρχαίο παρελθόν της πόλης. Πάντως σε οποιαδήποτε περίπτωση ο κτήτορας του ναού ένιωθε θαυμασμό για τις αισθητικές αξίες του αρχαίου κόσμου και συγκέντρωσε όσα γλυπτά μπορούσε προκειμένου να τα αναδείξει σε ένα είδος υπαίθριου μουσείου εντοιχισμένου στις πλευρές της εκκλησίας. Αρχικά η εκκλησία ήταν αφιερωμένη στην Παναγία τη Γοργοεπήκοο, το Γοργοπήκο του Αθηναϊκού λαού, δηλαδή τη Θεοτόκο που γρήγορα και αποτελεσματικά ακούει τις προσευχές των πιστών. |
H προσωπογραφία Μιχαήλ Χωνιάτη. Ναός Αγίου Πέτρου στα Καλύβια Κουβαρά Αττικής (1235 μ.Χ.).
|
Κατά την βυζαντινή εποχή δεν υπήρχαν οργανωμένα νεκροταφεία στην Αθήνα. Οι κάτοικοι της εποχής συνήθιζαν να ενταφιάζουν τους κεκοιμημένους τους στα προαύλια των ενοριών τους. Ο συγκεκριμένος ναός δεν αποτέλεσε εξαίρεση, με αποτέλεσμα πολλές ταφόπλακες (κάποιες εξ αυτών της γνωστής Αθηναϊκής οικογενείας των Μπενιζέλων και δη της Αγίας Φιλοθέης) να έχουν βρεθεί στο προαύλιο χώρο του ναού. Οι ταφόπλακες αυτές απομακρύνθηκαν οριστικά από το χώρο στα τέλη του 19ου αιώνος μ.Χ..
Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας έχουμε γραπτές αναφορές, ότι η εκκλησία υπήρξε ενοριακός ναός. Παρά τα κατά καιρούς λεγόμενα, δεν υπήρξε ποτέ Μητροπολιτικός ναός. Η σύγχυση προκλήθηκε από το γεγονός ότι αποτέλεσε εντευκτήριο οίκο του εκάστοτε μητροπολίτη (τόπος προσευχής) της πόλεως των Αθηνών. Άλλωστε μέχρι τον καταστροφικό σεισμό του 1651 μ.Χ. η Μητρόπολη των Αθηνών βρισκόταν στον Άρειο Πάγο. Για άγνωστους λόγους προτιμήθηκε η μεταφορά της στον χώρο δίπλα στον Άγιο Ελευθέριο (δεν πρόκειται για τη σημερινή Μητρόπολη Αθηνών βέβαια) με την ανοικοδόμηση νέου ναού.
Κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας έχουμε γραπτές αναφορές, ότι η εκκλησία υπήρξε ενοριακός ναός. Παρά τα κατά καιρούς λεγόμενα, δεν υπήρξε ποτέ Μητροπολιτικός ναός. Η σύγχυση προκλήθηκε από το γεγονός ότι αποτέλεσε εντευκτήριο οίκο του εκάστοτε μητροπολίτη (τόπος προσευχής) της πόλεως των Αθηνών. Άλλωστε μέχρι τον καταστροφικό σεισμό του 1651 μ.Χ. η Μητρόπολη των Αθηνών βρισκόταν στον Άρειο Πάγο. Για άγνωστους λόγους προτιμήθηκε η μεταφορά της στον χώρο δίπλα στον Άγιο Ελευθέριο (δεν πρόκειται για τη σημερινή Μητρόπολη Αθηνών βέβαια) με την ανοικοδόμηση νέου ναού.
Οι κίονες που στήριζαν τον τρούλο του Αγίου Ελευθερίου, αντικαταστάθηκαν το 1833 μ.Χ. από κτιστούς πεσσούς, λόγω φθορών, που υπέστησαν ανά τους αιώνες. Επίσης σύμφωνα με αναφορές στη δυτική όψη του ναού είχε προστεθεί κωδωνοστάσιο , το οποίο όμως κατεδαφίσθηκε το 1836 μ.Χ..
Κατά την δημιουργία του πρώτου ελληνικού ανεξάρτητου κράτους, η έλλειψη δημόσιων κτιρίων, οδήγησε τους Βαυαρούς στην βάρβαρη απόφαση να χρησιμοποιήσουν αρκετές εκκλησίες, που εβρίσκοντο τότε σε καλή κατάσταση για κρατικές ανάγκες. Έτσι ο μικρός αυτός ναός από το 1834 έως το 1839 μ.Χ. χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη αρχαιοτήτων, ενώ από το 1839 έως το 1862 μ.Χ. μετετράπη σε Δημόσια Βιβλιοθήκη.
Κατά το 1842 μ.Χ. και εντεύθεν που γίνεται η θεμελίωση του σημερινού Μητροπολιτικού Ναού της Αθήνας (περατώθηκε μετά από 20 χρόνια), πλήθος αρχιτεκτόνων, τεχνιτών και κτιστών που επισκέφτηκαν το χώρο, αναγνώρισαν την σπουδαία ιστορική και αρχιτεκτονική αξία του ναού με συνέπεια να επιμεληθούν την συντήρησή του.
Κατά την δημιουργία του πρώτου ελληνικού ανεξάρτητου κράτους, η έλλειψη δημόσιων κτιρίων, οδήγησε τους Βαυαρούς στην βάρβαρη απόφαση να χρησιμοποιήσουν αρκετές εκκλησίες, που εβρίσκοντο τότε σε καλή κατάσταση για κρατικές ανάγκες. Έτσι ο μικρός αυτός ναός από το 1834 έως το 1839 μ.Χ. χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη αρχαιοτήτων, ενώ από το 1839 έως το 1862 μ.Χ. μετετράπη σε Δημόσια Βιβλιοθήκη.
Κατά το 1842 μ.Χ. και εντεύθεν που γίνεται η θεμελίωση του σημερινού Μητροπολιτικού Ναού της Αθήνας (περατώθηκε μετά από 20 χρόνια), πλήθος αρχιτεκτόνων, τεχνιτών και κτιστών που επισκέφτηκαν το χώρο, αναγνώρισαν την σπουδαία ιστορική και αρχιτεκτονική αξία του ναού με συνέπεια να επιμεληθούν την συντήρησή του.
|
Το 1860 μ.Χ. μετατρέπεται σε παρεκκλήσι του μητροπολιτικού ναού των Αθηνών. Από τότε χρησιμοποιείται η ειρωνική - πειρακτική φράση για τα ζευγάρια με μεγάλη υψομετρική διαφορά ότι ομοιάζουν με την Μητρόπολη και τον Άγιο Ελευθέριο.
Το 1861 μ.Χ., η Εκκλησία, έπειτα από την αποτυχημένη δολοφονική απόπειρα κατά του βασιλέως Όθωνα το βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου (κατά τον εσπερινό του Αγίου Σώζωντος) και προτάσει της βασίλισσας Αμαλίας, μετονομάζεται σε Άγιο Σώζωντα |
Άγιος Ελευθέρεως Μητροπόλεως 1862 μ.Χ..
|
Το 1863 μ.Χ., ο ναός αφιερώνεται στον Άγιο Ελευθέριο με αφορμή την έξωση του Όθωνα και την λήξη της Βαυαροκρατίας στην Ελλάδα. Η σύνδεση του Αγίου Ελευθερίου με την ιστορία της Αθήνας είναι διττή. Αφενός συνδέεται με την απελευθέρωση της πόλεως από τους Τούρκους - Βαυαρούς και αφετέρου συνδέεται με την αρχαία Ελλάδα, καθότι ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Ελευθερίου και προστάτου των εγκύων γυναικών οικοδομήθηκε στα θεμέλια του αρχαιϊκού ναού της θεότητας του τοκετού Ειλειθυίας.
Εσωτερικά ελάχιστα σπαράγματα τοιχογραφιών σώζονται, τόσο αποσπασματικά, που ούτε να ταυτιστούν ούτε να χρονολογηθούν μπορούν, ενώ το τέμπλο είναι σύγχρονο.
Οι εργασίες συντήρησης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας πραγματοποιήθηκαν της διετία 2002-2004 μ.Χ..
Οι εργασίες συντήρησης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας πραγματοποιήθηκαν της διετία 2002-2004 μ.Χ..
Παλιές φωτογραφίες Αγ. Ελευθερίου.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
|
Πρόκειται για ημισύνθετο σταυροειδή εγγεγραμμένου τύπου ναό, καθότι μόνο η κεντρική αψίδα της ανατολικής πλευράς προεξέχει του οικοδομήματος. Στην δυτική του πλευρά έχει ενσωματωμένο νάρθηκα, ενώ διαθέτει και δύο πλάγιες εξόδους στον εγκάρσιο άξονα του κυρίως ναού. Ο οκτάπλευρος «αθηναϊκού» τύπου τρούλος με μονόλοβα παράθυρα και μαρμάρινους κιονίσκους στις γωνίες, δεν είναι κτισμένος με το συνηθισμένο πλινθοπερίκλειστο σύστημα τοιχοποιίας, αλλά με ισοϋψή ορθογώνια μάρμαρα. Κατά τους ειδικούς πρόκειται για το αρτιότερο δείγμα Αθηναϊκού τρούλου, ενώ συμπληρώνεται από στέγαση που παρουσιάζει υψομετρική διαβάθμιση. |
|
Η Παναγιά Γοργοϋπήκοος είναι η μοναδική μεσοβυζαντινή εκκλησία της Αθήνας στην οποία δεν απαντάται η συνήθης πλινθοπερίκλιστη τοιχοδομία, καθότι χτίστηκε εξ ολοκλήρου από μαρμάρινα σπαράγματα. Πάνω από το ύψος των παραθύρων εντοιχίζονται spolia αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά, παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά γλυπτά συνθέτοντας μια υπαίθρια γλυπτή έκθεση αποτελούμενη από 90 γλυπτά διαφόρων εποχών. Η διαπιστωμένη από πλείστα παραδείγματα πρόθεση των βυζαντινών αρχιμαστόρων να αξιοποιούν παλιά αρχιτεκτονικά μέλη με ανάγλυφο διάκοσμο, ενσωματώνοντάς τα αρμονικά στις θρησκευτικές τους ανάγκες., για να στολίζουν τις όψεις των κτηρίων τους, φτάνει εδώ στο απόγειό της.
Είναι φανερό ότι δεν υπάρχει ούτε τεχνοτροπική συγγένεια μεταξύ των γειτονικών γλυπτών ούτε κάποιο είδος εικονογραφικού προγράμματος, δεδομένου ότι τα θέματα είναι τα τυχόντα κατά την περισυλλογή σπαραγμάτων. Ο βασικός στόχος του αρχιμάστορα φαίνεται ότι ήταν η σύνθεση αρμονικών και πλούσιων όψεων με συγκρατημένη ακονινιστία. Η συμμετρία απαντάται κυρίως τόσο στη δυτική όψη όσο και στις κεραίες του σταυρού.
Ως διάκοσμος ξεπερνά κατά πολύ τις τρέχουσες αντιλήψεις των βυζαντινών για τις προσόψεις των εκκλησιών τους, ενώ είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς έστω κάποιου είδους συμβολισμό στο ετερόκλιτο πλήθος των 90 γλυπτών.
Ως διάκοσμος ξεπερνά κατά πολύ τις τρέχουσες αντιλήψεις των βυζαντινών για τις προσόψεις των εκκλησιών τους, ενώ είναι αδύνατο να διακρίνει κανείς έστω κάποιου είδους συμβολισμό στο ετερόκλιτο πλήθος των 90 γλυπτών.
Κάτοψη Αγίου Ελευθερίου.
|
Πρόναος Αγίου Ελευθερίου Μητροπόλεως.
Εσωτερική άποψη ναού.
|
ΓΛΥΠΤΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Πατήστε πάνω στην κάθε πλευρά χωριστά για να δείτε αναλυτικά τα εντοιχισμένα ανάγλυφά της.
ΔΥΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
Η περισσότερο διακοσμημένη με ανάγλυφα πλευρά του ναού είναι η δυτική πλευρά, η οποία ενσωματώνει το σημαντικότερο γλυπτό του ναού, το Αττικό Ημερολόγιο του 4ου αιώνος π.Χ..
Η Ζωφόρος αποτελεί το μοναδικό διασωσμένο εικονογραφημένο αρχαϊκό ημερολόγιο. Ο βυζαντινός αρχιτέκτονας, θέλοντας να το τοποθετήσει σε εμφανές σημείο, αποφάσισε να το τοποθετήσει σε μια στενή ζωοφόρο πάνω από την κεντρική είσοδο του ναού. Δυστυχώς, ο περιορισμένος χώρος 5 μέτρων, που εκτείνεται από το αριστερό ρωμαϊκό κυανόκρανο στο δεξιό, τον ανάγκασε να περικόψει το Αττικό ημερολόγιο λίγο, καταστρέφοντας έτσι τμήματά του. Ταυτόχρονα φρόντισε για τον καθαγιασμό της παραστάσεως με την ενσωμάτωση τριών σταυρών σε αυτήν.
Η Ζωφόρος αποτελεί το μοναδικό διασωσμένο εικονογραφημένο αρχαϊκό ημερολόγιο. Ο βυζαντινός αρχιτέκτονας, θέλοντας να το τοποθετήσει σε εμφανές σημείο, αποφάσισε να το τοποθετήσει σε μια στενή ζωοφόρο πάνω από την κεντρική είσοδο του ναού. Δυστυχώς, ο περιορισμένος χώρος 5 μέτρων, που εκτείνεται από το αριστερό ρωμαϊκό κυανόκρανο στο δεξιό, τον ανάγκασε να περικόψει το Αττικό ημερολόγιο λίγο, καταστρέφοντας έτσι τμήματά του. Ταυτόχρονα φρόντισε για τον καθαγιασμό της παραστάσεως με την ενσωμάτωση τριών σταυρών σε αυτήν.
Το ημερολόγιο είναι γεμάτο από τις μορφές των 12 μηνών, των 12 ζωδίων, αλλά και των 5 εποχών των αρχαίων, δεδομένου ότι η άνοιξη χωριζόταν στην εποχή της οπώρας (μηνιαία διάρκειας) και της μετοπώρας (διμηνιαίας διάρκειας και αυτή).
|
Στην ίδια πλευρά συναντάμε αρκετά θωράκια (μαρμάρινες τετράγωνες πλάκες που τα πρωτοχριστιανικά χρόνια διαχώριζαν το ιερό από τον κυρίως ναό), φατνώματα, επίκρανα ελληνιστικής εποχής σφίγγες και φτερωτά ζώα που καταπατούν φίδια και τρώνε καρπούς δέντρων. Τα φίδια συμβολίζουν το κακό, ενώ το δέντρο κατά κάποιους αρχαιολόγους - βυζαντινολόγους αποτελεί το Δέντρο της Ζωής της Παλαιάς Διαθήκης. |
|
|
Την προσοχή του επισκέπτη προκαλεί επίσης η αρχαϊκή μορφή (5ου αιώνα π.Χ.) μια γυναίκας στην αριστερή γωνία του οικοδομήματος στην οποία μετέπειτα προστέθηκε ένας ανάγλυφος σταυρός για τον καθαγιασμό της παραστάσεως. |
Λοιπές φωτογραφίες της δυτικής πλευράς Παναγίας Γοργοεπηκόου.
ΝΟΤΙΑ ΠΛΕΥΡΑ
Στη Νότια πλευρά του ναού δεσπόζει πάνω από το υπέρθυρο το ανάγλυφο με την πομπή των ελευσίνιων μυστηρίων. Αποτελεί τμήμα δωρικής ζωφόρου με τα σύμβολα της λατρείας της Δήμητρος στην Ελευσίνα, ίσως από το πρόπυλο του Ελευσινίου ναού
Επίσης άξια προσοχής είναι τα εντοιχισμένα θωράκια, σε ένα εκ των οποίων αετός αρπάζει λαγό. Πρόκειται για συμβολισμό της νίκης του πιστού Χριστιανού επί των παθών του. Τα συγκεκριμένα ζώα επιλέχθηκαν αντιπροσωπευτικά, καθότι ο αετός είναι το μόνο πουλί που πετάει τόσο ψηλά και μπορεί να αντικρύζει τον ήλιο, ενώ η ερωτική ζωή του λαγού μας παραπέμπει στην λαγνεία.
|
|
Τέλος σε ένα γείσο είναι δυνατή η ανάγνωση της κάτωθι προτάσεως: «ΗΡΑΚΛΕΩΝ ΗΡΑΚΛΕΟΝΟΣ ΚΗΦΙΣΙΕΥΣ ΔΟΡΟΘΕΑΣ ΓΕΝΟΥΣ ΜΥΡΙΝΝΟΥΣ ΘΥΓΑΤΗΡ».
Λοιπές φωτογραφίες νότιας πλευράς Παναγίας Γοργοεπηκόου.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
|
|
Στo υψηλότερο σημείο της ανατολικής πλευράς, κάτω από το αέτωμα συναντάμε μια μικρή ρωμαϊκή παράσταση σε ένα μικρό τετράγωνο, η οποία είναι η θεά Κυβέλη της γονιμότητος. Λίγο χαμηλότερα δεξιά και αριστερά εκατέρωθεν της θεάς Κυβέλης βλέπουμε δύο αρχαϊκές μορφές του 5ου αιώνα π.Χ., που κρατούν τρίποδα. Ίσως πρόκειται για τη θεά Νίκη που παραδίδει τα επινίκια, τον τρίποδα δηλαδή, στο νικητή. |
Άλλα σημαντικά στοιχεία της πλευράς αυτής είναι :
-ένα θωράκιο με απεικονίζει ένα λέοντα (δύναμη Χριστιανού) που κατασπαράσσει έλαφο (πάθη ανθρώπου),
-ένα θωράκιο με απεικονίζει ένα λέοντα (δύναμη Χριστιανού) που κατασπαράσσει έλαφο (πάθη ανθρώπου),
-μια ενεπίγραφη πλάκα τοποθετημένη πλάγια. Ίσως τοποθετήθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο, προκειμένου να μην δίδεται σημασία στα γραφόμενά της:
ΑΝΕΘΗΚΕΚΛΕΙΔΗΜΟΣΜΕΙΔΩΝΟΣΠΛΩΘΕΥΣΕΡΕΧΘΗΙΣ ΑΝΔΡΩΝΕΝΙΚΑΜΕΝΕΤΕΛΗΣΜΕΝΗΤΟΣΑΝΑΓΥΡΑΣΙΟΣΕΧΟΡΗΓΕΑΡΑΤΟΣΑΡΓΗΙΟΣΗΥΛΕ ΝΙΚΟΜΑΧΟΣΕΠΟΙΗΣΕΝ.
Μετάφραση:ΑΝΕΘΕΣΕ Ο ΚΛΕΙΔΗΜΟΣ, ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΙΔΩΝΟΣ, ΠΛΩΘΕΥΣ (ΔΗΜΟΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ). Η ΕΡΕΧΘΗΙΔΑ ΦΥΛΗ ΜΕ ΧΟΡΟ ΑΝΔΡΙΚΟ ΝΙΚΗΣΕ. Ο ΜΕΝΕΤΕΛΗΣ, ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΝΗΤΟΣ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΝΑΓΥΡΟΥΝΤΟΣ, ΗΤΑΝ Ο ΧΟΡΗΓΟΣ. Ο ΑΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΓΟΣ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΠΑΙΖΕ ΤΟΝ ΑΥΛΟ ΚΑΙ ΓΛΥΠΤΗΣ ΗΤΑΝ Ο ΝΙΚΟΜΑΧΟΣ).
ΑΝΕΘΗΚΕΚΛΕΙΔΗΜΟΣΜΕΙΔΩΝΟΣΠΛΩΘΕΥΣΕΡΕΧΘΗΙΣ ΑΝΔΡΩΝΕΝΙΚΑΜΕΝΕΤΕΛΗΣΜΕΝΗΤΟΣΑΝΑΓΥΡΑΣΙΟΣΕΧΟΡΗΓΕΑΡΑΤΟΣΑΡΓΗΙΟΣΗΥΛΕ ΝΙΚΟΜΑΧΟΣΕΠΟΙΗΣΕΝ.
Μετάφραση:ΑΝΕΘΕΣΕ Ο ΚΛΕΙΔΗΜΟΣ, ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΙΔΩΝΟΣ, ΠΛΩΘΕΥΣ (ΔΗΜΟΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ). Η ΕΡΕΧΘΗΙΔΑ ΦΥΛΗ ΜΕ ΧΟΡΟ ΑΝΔΡΙΚΟ ΝΙΚΗΣΕ. Ο ΜΕΝΕΤΕΛΗΣ, ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΝΗΤΟΣ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΝΑΓΥΡΟΥΝΤΟΣ, ΗΤΑΝ Ο ΧΟΡΗΓΟΣ. Ο ΑΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΓΟΣ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΠΑΙΖΕ ΤΟΝ ΑΥΛΟ ΚΑΙ ΓΛΥΠΤΗΣ ΗΤΑΝ Ο ΝΙΚΟΜΑΧΟΣ).
Λοιπές φωτογραφίες της ανατολικής πλευράς του βυζαντινού ναού της Παναγίας της Γοργοεπηκόου.
ΒΟΡΕΙΑ ΠΛΕΥΡΑ
Ψηλά στην βόρεια πλευρά συναντούμε μια επιτύμβια ρωμαϊκή στήλη με τη μορφή δύο γυναικών, ενώ λίγο πιο κάτω βλέπουμε αρχαίους αμφορείς (τρόπαια αγώνων) και δύο φατνώματα (τετράγωνες πλάκες), που κάλυπταν τα ταβάνια των κτιρίων κατά την αρχαιότητα. Επίπρόσθετα, η πλευρά αυτή διακοσμείται με θωράκια, με ανάγλυφα πτηνών και με μια αρχαϊκή πλάκα που εμφανίζει ένα γυμνό Σάτυρο πλαισιωμένο από δύο σταυρούς για λόγους καθαγιασμού.
Φωτογραφίες της βόρειας πλευράς της Παναγίας της Γοργοεπηκόου.
Byzantine Athens
