ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η διατήρηση πλήθους αρχαϊκών μνημείων στην πόλη των Αθηνών, δυόμιση περίπου χιλιετίες από την ανέγερσή τους παρά το μεγάλο αριθμό των καταστροφών, που συντελέστηκαν στην πόλη κατά το πέρασμα των αιώνων, αποτελεί αναμφισβήτητα ένα συγκλονιστικό γεγονός, Παρότι συχνά και ηθελημένα αποκρύπτεται, το μεγαλύτερο μερίδιο του επιτεύγματος αυτού πρέπει δικαίως να αποδοθεί στους βυζαντινούς κατοίκους της Αθήνας, λόγω του χρονικού εύρους της μεσαιωνικής περιόδου και του πλήθους των μνημείων -σημαντικά μεγαλύτερο των σημερινών-, που κατάφεραν να διατηρήσουν ανέπαφα.
Συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες καταστροφές της Αθήνας, συνέβησαν τις κάτωθι χρονολογίες:
- το 86 π.Χ. λαμβάνει χώρα η κατάκτηση των Αθηνών από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα στο πλαίσιο του Μιθριδατικού πολέμου, που θα έχει ως επακόλουθο τη λεηλασία των μνημείων της. Ταυτόχρονα αποδυναμώνεται η αμυντική οχύρωση της πόλεως με την κατεδάφιση τόσο των τειχών της Αθήνας, όσο και του Πειραιά.
|
Ψηφιακή αναπαράσταση υστερορωμαϊκού τείχους, που περιλαμβάνει μέρος της κατεστραμμένης Στοάς του Αττάλου, από τον χρήστη ancientathens3d.
|
|
Ο Αλάριχος στην Αθήνα
|
- το 12ο αιώνα μ.Χ. οι Σαρακηνοί με ορμητήριό τους την Αίγινα, επιτίθενται στην Αττική και προβαίνουν σε εκτεταμένες καταστροφές εκτός του υστερρωμαϊκού τείχους.
|
|
- το 1204-1205 μ.Χ. οι σταυροφόροι Φράγκοι εισέρχονται στην πόλη άνευ αντιστάσεως, γεγονός όμως που δεν τους εμποδίζει να επιδοθούν σε εκτεταμένες λεηλασίες και καταστροφές στην δημόσια και στην ατομική περιουσία των κατοίκων. Από τη μανία των Φράγκων δεν γλίτωσε ούτε ο περίλαμπρος ναός της Παναγίας της Αθηνιώτισσας στον Παρθενώνα, ούτε η βιβλιοθήκη του Αγίου Μιχαήλ Χωνιάτη στα Προπύλαια.
- στις 4 Ιουνίου του 1456 μ.Χ., καταλαμβάνεται η Αθήνα από τον στρατηγό του σουλτάνου Μωάμεθ Β΄, Ομάρ πασά. Δυστυχώς η κατάληψη αυτή συνοδεύεται από πρωτοφανείς λεηλασίες, σφαγές, βιασμούς και εξανδραποδισμούς του αμάχου πληθυσμού, ομού με καταστροφές αρχαίων μνημείων και λοιπών κτιρίων. Οι Φλωρεντιανοί κατακτητές Ατσογιάλι μαζί με αρκετούς γηγενείς οχυρώθηκαν στην ακρόπολη. Τελικά, η πολιορκία της ακροπόλεως έληξε ειρηνικά το 1458 μ.Χ. με την συνθηκολόγηση και την οριστική αναχώρηση των φράγκων από την Αττική. Η άνοδος των Οθωμανών στην ακρόπολη, σήμανε την απαρχή νέου «πλιάτσικου» και καταστροφών επί των ιερών μνημείων.
- το 1466 μ.Χ. ο ενετικός στρατός υπό τον Βίκτωρα Καπέλο αποβιβάζεται στον Πειραιά, και ξεκινά άμεσα την πολιορκία της πόλεως των Αθηνών. Το ισχυρό φρούριο της ακροπόλεως στάθηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο στα πλάνα του στρατηγού, με αποτέλεσμα να περιοριστεί στην άγρια λεηλασία της λοιπής πόλεως των Αθηνών, πριν αναχωρήσει για την Πάτρα.
Francesco Morosini (1619 - 1694 μ.Χ.)
- το 1687 μ.Χ., λαμβάνει χώρα η σημαντικότερη καταστροφή του συμβόλου του αρχαίου ελληνισμού, της Παναγίας της Αθηνιώτισσας. Ο Ενετός στρατηγός Morozini κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Ακροπόλεως, κανονιοβολεί ηθελημένα τον Παρθενώνα, τον οποίο οι Οθωμανοί είχαν μετατρέψει σε μπαρουταποθήκη. Μετά την ανατίναξη του, ο Παρθενώνας δεν θα είναι ποτέ ξανά ο ίδιος. Οι Τούρκοι εν συνεχεία παρέδωσαν την πόλη στους Ενετούς, η κυριαρχία των οποίων υπήρξε ιδιαίτερα βραχύβια λόγω των δυσμενών συνθηκών που επικρατούσαν (πανώλη, λιμός κ.λπ.) στην πόλη την εποχή εκείνη. Δυστυχώς, κατά την αναχώρησή τους φρόντισαν όχι μόνο να την αποψιλώσουν από τα έργα τέχνης της κλασικής αρχαιότητας, τα οποία φυγάδευσαν στη Βενετία, αλλά και να την αποδυναμώσουν, κατεδαφίζοντας τις οχυρώσεις της.
- το 1778 μ.Χ., ο διαβόητος Τούρκος δυνάστης – διοικητής της Αθήνας Χατζή Αλή Χασέκης, αντιλαμβάνεται, ότι η αντιμετώπιση των συχνών αλβανικών επιδρομών στην Αθήνα, απαιτούσε την εκ νέου οχύρωση της πόλεως. Δια αυτό το λόγο προέβη στην ανέγερση σημαντικού τείχους, μήκους 4.300 μέτρων, η χάραξη του οποίου σχεδόν συνέπιπτε με το αρχαίο Θεμιστόκλειο τείχος, γεγονός που αποδεικνύει τη μακροβιότητα κάποιων δομών στον χώρο. Δυστυχώς κ κατασκευή του στηρίχθηκε εξ’ ολοκλήρου σε αρχαία- μεσαιωνικά spolia, αλλά και κατεδαφίσεις μνημείων. Τελικά το τείχος του Χατζή Αλή κατεδαφίστηκε το 1834 μ.Χ., κατά τις εργασίες επεκτάσεως της νέας πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους.
- το 1821 μ.Χ., η τουρκοκρατούμενη Ακρόπολη πολιορκήθηκε από τους Έλληνες, οι οποίοι όμως προσπάθησαν να μην πλήξουν περισσότερο τα αρχαία μνημεία της. Ευτυχώς οι καταστροφές, που συντελέστηκαν επί του Παρθενώνος κατά την περίοδο εκείνη, αλλά και επί της πόλεως γενικότερα ήταν πιθανότατα μικρότερες του αναμενομένου.
|
Ο Μεχμέτ Ρεσίτ Πασάς, γνωστός ως Κιουταχής (1780-1839 μ.Χ.)
|
- Το 19ο μ.Χ. το βαυαροκρατούμενο και εν συνεχεία δυτικοκρατούμενο νέο ελληνικό κράτος επέφερε τεράστιες καταστροφές -ηθελημένα ή μη- στα μνημεία της Αθήνας. Οι κλασικοί αρχαιολόγοι αρχικά εμφορούμενοι από την άκρατη αρχαιολατρεία τους, «εξάγνισαν» τα αρχαία μνημεία από καθετί, που τα συνέδεε με την βυζαντινή – τουρκοκρατούμενη περίοδο μέσω άκριτων κατεδαφίσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, ο πύργος Σερπεντζέ της Ακροπόλεως και η Αρχαία Αγορά. Παράλληλα, η προσπάθεια άμεσης προβολής του αρχαίου μεγαλείου της Αθήνας, οδήγησε σε βεβιασμένες «σωστικές» ανασκαφές, οι οποίες πολλές φορές είχαν τα αντίθετα αποτελέσματα, λόγω ελλείψεως επιστημονικής γνώσεως, εκπαιδευμένου προσωπικού, καθώς και υλικών μέσων και πόρων. Εν συνεχεία, οι εργασίες επεκτάσεως, που έλαβαν χώρα για την ξαφνική μεταμόρφωσή της Αθήνας σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο έδωσαν την τελειωτική βολή στην αρχαία πόλη για χάρη της νέας. Είναι άλλωστε κοινό μυστικό, ότι κάτω από τις ακαλαίσθητες κατοικίες των αρχών του 20ου αιώνα μ.Χ. είναι θαμμένες κατά στρώματα, οι πόλεις άλλων εποχών.
Η αντιβασιλείς της Ελλάδος- Άρμανσπεργκ, Μάουρερ και Χάιντεκ.
|
Άφιξη Όθωνα στην Αθήνα 1839 μ.Χ.
|
Byzantine Athens
